تبیین ساختار اقتصاد ایران با استفاده از الگوی اینفوروم

مدل اینفوروم یا مدل «پیش بینی بین بخشی دانشگاه مریلند» در زمره مدلهای ساختاری اقتصاد سنجی است که توسط کلاپر آلمون در سال 1967 بنیان نهاده شد. این نوع مدلها براساس رویکرد الگوهای «اقتصاد کلان بین بخشی» طراحی می شوند بدین نحو که ساختار جداول داده – ستانده را با استفاده از معادلات و روابط اقتصاد سنجی در یک چارچوب جزئی ، پویا، منسجم، سازگار و به روش پایین به بالا ترسیم و تنظیم می نمایند و در یک بستر زمانی میان مدت و بلند مدت امکان تبیین و تحلیل ساختار اقتصاد، ارزیابی سیاستها و پیش بینی متغیرهای اقتصادی را فراهم می نمایند. در این تحقیق به تفصیل مراحل طراحی و ساخت مدلهای اینفوروم تبیین شده است و براساس آن برای اولین بار یک مدل اولیه اینفوروم ایرانی با ویژگی ها و مشخصات معین، مبتنی بر شرایط و وضعیت اقتصاد ایران ساخته شده است. این مدل حاوی سری جداول داده – ستانده کالا در کالای 9*9 گانه ای است که براساس خصوصیات و اجزاء مدل اینفوروم برای سالهای 1365 الی 1404 به قیمت ثابت سال 1375 بدست آمده است. پایه و مبنای اولیه ساخت مدل اینفوروم ایرانی را جداول داده – ستانده کالا در کالای سالهای 1365، 1370، 1375 (مستخرج از sam) و 1380 مرکز آمار ایران تشکیل می دهد. تکنیک و روشهای بکار گرفته شده در ساختن مراحل مختلف این مدل، براساس روش ras متعارف، توابع توزیع لجستیکی و الگوریتم ژنتیک با استفاده از نرم افزارهای matlab, eviews, excel و io7 استوار می باشد. همچنین در تحلیل ساختار و تعیین جایگاه گروههای کلیدی از دو روش «شاخص های پیوند پسین و پیشین سنتی و نوین» و «تحلیل تجزیه ساختاری» بصورت مستقل و مجزا استفاده شده است. نتایج و یافته های تحقیق در سه زمینه یکی در ارتباط با روند تغییرات متغیرهای کلان و بخشی تا افق سند چشم انداز (سال 1404)، دوم در زمینه شناسایی گروههای کلیدی و اولویت دار و روند تغییرات آنها و سوم در ارتباط با تغییرات ساختاری و شناسایی منابع رشد اقتصادی، ارائه شده است. برخی از مهمترین نتایج بدست آمده حاکی است که میانگین نرخ رشد gdp در طول سالهای مورد پیش بینی (1404 – 1386) نزدیک به 6 درصد می باشد. همچنین روند رو به رشد نسبت تقاضای واسطه به تقاضای کل اقتصاد و میزان نرخ رشد متوسط آن در طول سالهای 1365 الی 1404 نشان می دهد که ساختار هزینه های تولید بتدریج در حال تغییر می باشد. اما روند تغییرات متغیرهای اقتصادی به گونه ای است که عملاً ساختار اقتصاد نفتی کشور در بلند مدت (تا افق چشم انداز) پایدار می باشد. با این وجود بیشترین ارتباطات پیشین و پسین در روابط متقابل بین گروههای کالایی در فاصله سالهای 1365 الی 1385 از گروه «محصولات فلزی و ماشین آلات» به دو گروه کلیدی و اولویت دار «خدمات» و «صنایع غذایی ، چرم، پوشاک و ...» تغییر یافته است. از سوی دیگر در دوره زمانی سالهای 85- 1380 رویکرد جدیدی برخلاف مقاطع زمانی گذشته نمایان شده است بدین معنا که عمدتاً گروههایی که سهم بالاتری از ستانده را بخود اختصاص داده اند به نسبت از نرخ رشد بیشتری برخوردار شده اند. تلاش برای تداوم این روند جدید در امتداد زمانی سند چشم انداز از اولویت و ضرورت بالایی برخوردار است.